کتابخانه‌ی کوچک من - سکوت وقت کتاب خواندن

اگر تا قبل از این تردید داشتم، حالا یقین پیدا کرده‌م که هیچ چیز به اندازه‌ی جهانِ پراتفاقِ ادبیات و سینمای کودک و نوجوان من رو شگفت‌زده نمی‌کنه. ادبیات کودک همیشه پر از تازگی و کشف‌های کوچیک و بزرگ بوده برام. جهانی آمیخته از تاریکی و روشنی، امیدواری و ناامیدی، خوشی و ناخوشی و ... جهانی که با ساده‌ترین کلمات و تصاویر کمک می‌کنه تا به شناخت بیشتر و بهتر خودت برسی و نگاه زیباتری به اتفاق‌های زندگی پیدا کنی.
کتاب تصویری «سکوتِ وقتِ کتاب خواندن» یکی از اون کتاب‌های دوست‌داشتنیه که اخیرا خوندم و صفحه به صفحه‌ش برام کشف بود و یادآوری. کتابی که با زبانی شیرین، انواع سکوت رو به تصویر می‌کشه و لحظه‌های با ارزش و تامل‌برانگیز زندگی رو بهمون یادآور می‌شه. این کتابِ بی‌اتفاق شبیه دفتر خاطراتیه که لحظه‌های متفاوت و با ارزشی از زندگی توش ثبت شده. در واقع تمام اتفاق‌های این کتاب تو ذهن و قلب خواننده می‌افته، نه توی صفحاتش.


کتاب رو که باز می‌کنی تو صفحه‌ی جلدبرگردون کتاب نوشته شده:

یک عالمه سکوت جورواجور داریم:
سکوت می‌تواند نرم و نازک باشد.
سکوت می‌تواند تند و تیز باشد!
سکوت می‌تواند شیرین و دلنشین باشد
و کاری کند که خواب‌تان ببرد...

 

ورق می‌زنی و با موش کوچولویی روبه‌رو می‌شی که روی دستش خوابش برده. اما این همه‌ی ماجرا نیست. پس دوباره ورق می‌زنی.
نویسنده دوباره یادآوری می‌کنه:

یک عالمه سکوت جورواجور داریم:
سکوتِ وقتی که بیدار می‌شوی


با اولین جمله، مخاطب تو هر سنی که باشه تو فکر فرو می‌ره و از خودش می‌پرسه «چرا تا حالا خودم بهش فکر نکرده بودم؟»
و این واداری به تامل‌کردن، اندیشیدن و کشف‌کردن، صفحه‌به‌صفحه ادامه پیدا می‌کنه:

سکوتِ وقتی که بدشانسی می‌آوری.
سکوتِ وقتی که نباید پرنده را بترسانی.
سکوتِ وفتی که یکی رازش را بهت می‌گوید.


جای تعجب نداره اگه «آخ» ظریفی به جان بیفته و با علاقه‌ی بیشتری تصاویر و جمله‌ها رو دنبال کنی:

 سکوتِ وقتی که همه‌ی بچه‌ها رفته‌اند و تو منتظری بیایند دنبالت.
سکوت لحظه‌ای که مدل موی جدیدت را می‌بینی.
سکوتِ وقتی که توی دلت آرزو می‌کنی.


و عجیب نیست که وقتی به این جمله می‌رسی، لبخندت بزرگ‌تر می‌شه و عمیق‌تر:

سکوتِ وقتی که با بهترین دوستت هستی و لازم نیست حرفی بزنید.


دوست داری صفحه‌ها رو پیش ببری تا با سکوت‌های بیشتر و بیشتری آشنا بشی. این آشنایی از جنس سکوت چی داره که انقدر مشتاقش می‌شی؟

سکوتِ موقعی که می‌خواهی سکسکه نکنی.
سکوتِ وقتی که توی حمام پر از کف هستی...

 

کتاب تصویری «سکوتِ وقت کتاب خواندن» گزیده‌ای از قشنگ‌ترین صحنه‌ها و تصاویر زندگیه. تصویرسازی‌های دوست‌داشتنی رناتا لیوسکی رو می‌بینی، اما هر کدوم از این جمله‌ها تداعی‌کننده‌ی لحظه‌هایی از زندگی‌اند که فقط و فقط برای تو هستند و همین، اون‌ها رو با ارزش‌تر می‌کنه.
کتاب رو با لبخند می‌بندی و از خودت می‌پرسی چه سکوت‌های دیگه‌ای می‌شناسی؟
سکوتِ وقتی که برای اولین بار می‌شنوی «دوستت دارم.»
سکوتِ بعد از بوسه‌های طولانی.
سکوتِ بعد از لبخند‌زدن و آشتی.

کتاب «سکوتِ وقتِ کتاب خواندن» اثر دبورا آندروود جایزه‌ی E.B, White Read Aloud Award by the Association of Booksellers for children (picture books, honor, 2011) رو برده. این کتاب برای بچه‌های بالای ۴ سال مناسبه؛ اما شک ندارم خواننده‌های بزرگسال از خوندنش بیشتر لذت می‌برند.

از ویژگی‌های فیزیکی کتاب هم می‌تونم به کیفیت خوب چاپ صفحاتِ رنگی، جلد گالینگور و قطع بزرگ کتاب اشاره کنم. کتاب‌های بزرگ که تصاویر رنگی و کلمه‌ها و جمله‌های کمی دارند، برای بچه‌ها خیلی جذاب‌اند. مخصوصا این که می‌تونند خودشون با دست‌های کوچولوشون کتاب رو ورق بزنند. کتاب‌هایی با سایز کوچیک‌تر، ورق‌زدن رو برای بچه‌ها سخت می‌کنه. این کتاب می‌تونه به شکل تعاملی با بچه‌ها خونده بشه. می‌تونند از روی تصاویر حدس بزنند که سکوتِ چه لحظه‌ایه، یا به غیر از این لحظه‌ها، چه سکوت‌های دیگه‌ای رو تجربه کرده‌ند.
فکر کنم تمام نکته‌هایی که درباره‌ی این کتاب به ذهنم می‌رسید نوشتم. آها. انتشاراتش هم که نشر خوب پرتقاله.

کتاب کودک- یک راسو دنبالم افتاده

«یک راسو دنبالم افتاده» یکی از بامزه‌ترین کتاب‌های تصویری کودکه که انتشارات پرتقال منتشرش کرده. من شانس این رو داشتم قبل از چاپ‌شدن، یه نگاهی بهش بندازم و از نظر ویرایشی بررسی‌ش کنم و بعد به عنوان ویراستار یه نسخه‌ش رو هدیه بگیرم. (خیلی کیف می‌ده واقعا.)

دو هفته پیش هم خیلی مختصر و کلی تو استوری اینستاگرام و کانال تلگرامم درباره‌ش صحبت کردم و بازخورد خیلی خوبی گرفتم. خیلی‌ها مایل بودند درباره‌ی این کتاب بیشتر بدونند. حتی بهم ایمیل زدند چطوری و از کجا می‌تونند این کتاب رو بخرند. این شد که تصمیم گرفتم مفصل درباره‌ش بنویسم. (البته اگه این ماتحت گشادم اجازه بده، تصمیم دارم درباره‌ی فیلم‌ها و انیمیشن‌ها و کتاب‌هایی که می‌خونم، بیشتر بنویسم.)


«یک راسو دنبالم افتاده» از یه صبح عجیب شروع می‌شه. صبحی که مردِ داستان در خونه‌ش رو باز می‌کنه و با یه راسوی خونسرد چشم‌تو‌چشم می‌شه. راسویی که انگار مدت‌ها رو پله‌ها منتظر بوده تا مرد رو ببینه. ولی عجیب این‌جاست که هیچ واکنشی نشون نمی‌ده.



ماجرا از جایی عجیب‌تر می‌شه که راسو سایه‌به‌سایه دنبال مرد می‌افته و همه‌جا تعقیب‌ش می‌کنه؛ تا جایی که مرد رو دچار ترس می‌کنه.

برگشتم و از راسو پرسیدم:
«چی می‌خواهی؟»
راسو جوابم را نداد.
خُب، هرچه باشد او یک راسو بود.

 

 

مرد که در پی صلح و دوستی و غلبه به این وضعیت عجیب‌وغریبه، سعی می‌کنه با دادن هدیه‌های مختلف، در دوستی رو به روی راسو باز کنه.

برایش یک سیب خریدم.
بهش یک کاسه شیر دادم.
خواستم ساعت تو جیبی‌ام را هم بهش بدهم.
راسو هیچ‌کدام از آن‌ها را نخواست.

 

راسو نه تنها هیچ‌کدوم از هدیه‌های مرد رو نمی‌پذیره، بلکه هیچ تغییری هم تو رفتارش ایجاد نمی‌کنه...
تعلیق و کشش داستان همین‌طور صفحه‌ به صفحه و تصویر به تصویر ادامه داره تا خواننده بالاخره بفهمه راسوئه چی از جون این مرده می‌خواد!

 


 

کتاب تصویری «یک راسو دنبالم افتاده»، به‌زعم‌ من روایتگر رابطه‌هاییه که یک طرف یا هر دو طرف رابطه بلاتکلیف‌اند. رابطه‌های نامتوازنی که هیچ‌وقت تعادل ندارند و همیشه یک طرف رابطه بیشتر از طرف مقابل وقت و انرژی صرف می‌کنه؛ نامتعادلیِ این‌جور روابط زمانی به طرف دیگه‌ کج می‌شه که فردِ پیگیر و انرژی‌دهنده، دست از نقشش‌ برمی‌‌داره و طرف مقابل رو به حال خودش رها می‌کنه. به عبارتی بی‌خیال رابطه می‌شه. حالا کسی که همیشه نقش تغذیه‌کننده‌ رو داشته، به خودش می‌آد تا برای حفظ این رابطه کاری کنه. و این «یه‌کاری‌کردن» معمولا مساویه با جابه‌جا‌شدن نقش آدم‌ها تو رابطه. مفهومی که این کتاب کودک به بامزه‌ترین شکل ممکن به تصویر کشیده و روایتش کرده. به خاطر همینه که این کتاب تصویری رو هم برای بچه‌ها مناسب می‌دونم، هم برای بزرگسال‌های خوش‌ذوق. قطعا و بدون شک هر خواننده‌ای تو هر سنی که باشه از خوندن و دیدن تصاویر بامزه‌ی این کتاب برای چند دقیقه حسابی لذت می‌بره.

 

«مک بارنت» از نویسنده‌های پرطرفدار ادبیات کودکه که جایزه‌های زیادی هم برده. بارنت تو کتاب‌هاش مفاهیم روابط انسانی رو با هوشمندی و زبان خیلی ساده روایت می‌کنه. تو این کتاب هم بچه‌ها رو با مفهوم پیچیده‌ای آشنا می‌کنه. اما به جای نتیجه‌گیری اخلاقی یا درس‌دادن، فقط ذهن‌شون رو درگیر، و هنرمندانه این فرصت رو براشون فراهم می‌کنه تا خودشون به تحلیل داستان بپردازند.

درباره‌ی تصویرسازی‌های سیاه و قرمزش هم بگم که یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب‌اند. تصویرسازی‌های دوست‌داشتنی و فوق‌العاده‌ی پَتریک مک‌دانل باعث شد که این کتاب، به عنوان کتابِ تصویریِ برگزیده‌ی نیویورک تایمز تو سال ۲۰۱۵ انتخاب بشه.

فکر می‌کنم هر نکته‌ای که درباره‌ی این کتاب تصویری به ذهنم می‌رسید نوشتم.
با توجه به وضعیت اقتصادی فعلی جامعه و بالابودن قیمت کتاب‌ها، چندتا سوال کلیشه‌ای رو همراه با جواب‌‌هاشون مطرح می‌کنم:
۱. ارزش خوندن داره؟ قطعا آره.
۲. ارزش خریدن داره؟ آره. قیمت کتاب ۲۹ هزارتومنه که با توجه به کیفیت چاپ، رنگ‌ها، جنس کاغذ و صحافی‌ش این قیمت می‌ارزه.
۳. برای چه گروه سنی مناسبه؟ برای بچه‌های ۳ تا ۱۰۰ ساله.